भगवान हनुमान हिन्दू धर्मका एक अत्यन्त पूज्यनीय, शक्तिशाली र निष्ठावान पात्र हुन्। उनलाई रामभक्त, वीर, अमर, ब्रह्मचारी र संकटमोचनको रूपमा चिनिन्छ ।
वाल्मीकि रामायणदेखि लिएर तुलसीदासको रामचरितमानस, पुराण र लोककथासम्म हनुमानसँग जोडिएका अनेकौं अनौठा र आश्चर्यजनक कथाहरू पाइन्छन्। यी कथाहरूले उनको शक्ति, भक्ति र तपस्याको गहिरो चित्र प्रस्तुत गर्छन् ।
१. सूर्यलाई फल ठानेर निलेको कथा
हनुमानको बाल्यकालमा उनले सूर्यलाई रातो र टम्म पाको फल ठानेर खाने इच्छा गरे। तीव्र गतीमा आकाशमा उडेर सूर्यतिर जाँदा देवताहरू डराए। इन्द्रले बज्र प्रहार गर्दा हनुमान मुँहफाटो भए । यो घटनापछि वायुदेव क्रोधित भएर हावा चलाउन छाडे । संसार संकटमा परेपछि ब्रह्मादेखि विष्णु र शिवले हनुमानलाई अनगिन्ती वरदान दिए, जसका कारण उनी अजर–अमर र अतुलनीय शक्तिशाली बने ।
२. forgetting curse: आफ्नो शक्ति बिर्सने श्राप
हनुमान बाल्यकालमै निकै चञ्चल थिए। शक्तिको दुरुपयोग नगरोस् भनेर केही ऋषिहरूले उनलाई आफ्नो शक्ति भुल्ने श्राप दिए। तर, जब श्रीरामको सेवा गर्ने समय आयो, तब सुग्रीव, जाम्बवन्त आदिले उनको शक्तिको स्मरण गराए। त्यसपछि उनले पहाड उचाल्ने, समुद्र पार गर्ने, राक्षसहरूसँग लड्ने जस्ता अद्भुत कार्य गरे ।
३. लंका दहन : सीताको सन्देशसँगै आगोको उपहार
हनुमानले सीतालाई भेट्न लंका पुगे । रावणले उनलाई बाँधेर पुच्छरमा आगो लगाउन लगायो । त्यही आगोले उनले लंका जलाइदिए । त्यो कार्यले हनुमानको चातुर्य, धैर्यता र साहस देखाउँछ । लंका जलाउँदा पनि सीतालाई केही हानि नपुर्याएको तथ्यले उनको नियन्त्रण र विवेक देखाउँछ ।
४. संजीवनी पर्वत बोकेको प्रसंग
लक्ष्मण मूर्छित हुँदा वैद्य सुशेणले संजीवनी बुटी मागे । हनुमान द्रौणगिरि पर्वतमा पुग्दा कुन बुटी हो थाहा नभएपछि सम्पूर्ण पर्वत नै बोकेर ल्याए । यो कार्यले उनी अद्भुत शक्तिका धनी मात्र नभई कार्यकुशल र समाधानमुखी व्यक्तित्व भएको देखाउँछ ।
५. हनुमानको अमरत्व
हनुमानलाई भगवान रामले अजर–अमर हुन आशीर्वाद दिएका थिए। मान्यता अनुसार, उनी आज पनि जीवित छन् र जहाँ रामकथा, रामनाम लिइन्छ, त्यहाँ उपस्थित हुन्छन्। धेरै स्थानहरूमा "जीवित हनुमान देखिएको" भन्ने दाबीसमेत पाइन्छ, जुन लोकविश्वासको हिस्सा बनेको छ ।
६. हनुमानको ब्रह्मचारी व्रत
यद्यपि शक्तिशाली योध्दा भए पनि हनुमान ब्रह्मचारी थिए। यसै कारण उनलाई पवित्रता, निष्ठा र संयमको प्रतिमूर्ति मानिन्छ। उनको पूजामा तिलको तेल, लड्डु र चोखो मन आवश्यक मानिन्छ ।
भगवान हनुमानको कथा केवल धार्मिक विश्वास होइन, ती कथाहरूले साहस, सेवा, समर्पण र सकारात्मकता सिकाउँछन् । उनका चमत्कारिक घटनाहरूले आज पनि जनमानसमा प्रेरणा दिने काम गर्छन् । विशेषतः संकटका बेला "हनुमान चालीसा" पाठ गर्ने परम्परा पनि यही विश्वाससँग जोडिएको छ — हनुमान जहाँ छन्, त्यहाँ डर रहँदैन ।